ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΣΑΛΕΣΙΩΤΙΚΑ ΓΛΥΚΑ ΤΟΥ ΔΩΔΕΚΑΗΜΕΡΟΥ

Στον Αυλώνα τα Χριστούγεννα και την Πρωτοχρονιά έφτιαχναν παραδοσιακά γλυκά τα οποία ήσαν λιτά, εύκολα στην παρασκευή και πολύ νόστιμα. Τα Χριστούγεννα, την παραμονή, έφτιαχναν τις δίπλες που συμβολίζουν τα σπάργανα του Χριστού και την παραμονή της Πρωτοχρονιάς τα στριφτά (τις ντρέδ'λιες) που είναι ένας τοπικός τύπος μπακλαβά με καρύδι, αφού το χωριό παλιότερα είχε πολλές καρυδιές λόγω των άφθονων υδάτων. Την παραμονή πάλι της Πρωτοχρονιάς αντί για το καθημερινό ψωμί έφτιαχναν την βασίλα (βασιλόπιττα) για να την κόψουν ανήμερα στο μεσημεριανό τραπέζι. Ας δούμε την παρασκευή αυτών των παραδοσιακών γλυκισμάτων τα οποία πολλές οικογένειες φτιάχνουν ακόμη και σήμερα ώστε να τα γνωρίσουν και γιατί όχι να τα παρασκευάσουν και όσοι δεν τα ξέρουν.

 ΟΙ ΔΙΠΛΕΣ

ΥΛΙΚΑ

Για τα φύλλα

1 ποτήρι του κρασιού αλυσίβα
1 ποτήρι του κρασιού ούζο

1 και ½ κιλό αλεύρι σκληρό σταρένιο ( αλατίνη για δίπλες)
6 αυγά χτυπημένα
ξύσμα  2 πορτοκαλιών

2 κουταλιές σούπας λάδι
λίγο αλάτι (στη μύτη ενός κουταλιού του γλυκού)

Η αλυσίβα είναι στάχτη από ξύλα, καθαρή. Για να την φτιάξουμε βάζουμε 2 κουταλάκια του γλυκού στάχτη σε ένα κατσαρολάκι με νερό να βράσει και κατόπιν σουρώνουμε το υγρό σε σουρωτήρι μέσα στο οποίο έχουμε βάλει αρκετό βαμβάκι για να μην ''περάσουν'' στο απόσταγμα, στερεά υπολείμματα στάχτης.

Για το σιρόπι

1 ποτήρι μέλι θυμαρίσιο

2 ποτήρια ζάχαρη

2 ποτήρια νερό

ΕΚΤΕΛΕΣΗ

Σε μια λεκάνη κατά προτίμηση πήλινη, ζυμώνουμε όλα τα υλικά μέχρι να σχηματισθεί μια ομοιόμορφη ζύμη. Ανοίγουμε με τον πλάστη (την χτόλελια) φύλλα μέτρια σε πάχος και μέγεθος και τα κόβουμε σε λωρίδες πλάτους 5 πόντων και μήκος 20-30 πόντων (οι καλές δίπλες γίνονται με φύλλο ανοιγμένο στο χέρι και όχι έτοιμο). Τυλίγουμε τη κάθε λωρίδα γύρω-γύρω και στην άκρη στο τελείωμα ενώνουμε την ΄΄κουλούρα΄΄ που έχει σχηματισθεί με ένα μοσχογαρύφαλλο. Παράλληλα σε μια μικρή κατσαρόλα ετοιμάζουμε το σιρόπι από το μέλι την ζάχαρη και το νερό και το βράζουμε για λίγα λεπτά. Τηγανίζουμε τις δίπλες στο καυτό ελαιόλαδο και μόλις πάρουν ένα χρώμα χρυσαφί και είναι τραγανές τις βάζουμε σε ένα πιάτο που έχει από κάτω χαρτί για να ρουφήξει τα λάδια και να είναι στεγνές. Όταν έχουμε έτσι φτιάξει περίπου 10 δίπλες που έχουν ''κρυώσει'', τις βάζουμε σε μία τρυπητή κουτάλα (τον κεψέ), τις βουτάμε για λίγο στο χλιαρό σιρόπι και μετά τις βγάζουμε. Τις τοποθετούμε σε πιατέλα και αν θέλουμε πασπαλίζουμε την κάθε στρώση δίπλες, με τριμμένη καρυδόψυχα ανακατεμένη με ζάχαρη και κανέλλα.

ΤΑ ΣΤΡΙΦΤΑ

ΥΛΙΚΑ

Για τα φύλλα

1 κιλό αλεύρι για όλες τις χρήσεις
2-3 κουτάλια της σούπας λάδι

1/2 κουταλάκι του γλυκού αλάτι

Για την γέμιση

750 gr μέτρια καρυδόψυχα
1 φλυτζάνι του τσαγιού φρυγανιά τριμμένη
1 κουταλάκι του γλυκού κανέλλα
1 κουταλάκι γλυκού γαρύφαλλο
1 φλυτζάνι του καφέ ζάχαρη
1 φλυτζάνι του καφέ σουσάμι καβουρντισμένο και αλεσμένο

ξύσμα από ένα πορτοκάλι

Για το σιρόπι

4 ποτήρια νερό
1 κουτάλι μέλι
3 ποτήρια ζάχαρη

ΕΚΤΕΛΕΣΗ

Ζυμώνουμε με χλιαρό νερό τα υλικά για τα φύλλα, να γίνει η ζύμη σφικτή. Την χωρίζουμε σε 10 ίσα μπαλάκια και την σκεπάζουμε με ένα πιάτο να ξεκουραστεί, να αργάσει όπως έλεγαν οι παλιότερες, για  να γίνει η ζύμωση. Μετά ανοίγουμε το κάθε φύλλο με τον πλάστη (την χτόλελια) ώσπου να γίνει στρογγυλό, μεγάλο  και κάπως χοντρό (τα καλά στριφτά γίνονται με φύλλο ανοιγμένο στο χέρι και όχι έτοιμο). Σε μία λεκάνη έχουμε ανακατέψει τα υλικά για την γέμιση του φύλλου, τα καρύδια την κανέλλα και το γαρύφαλλο. Ζεσταίνουμε λίγο λάδι, λαδώνουμε το ταψί και αρχίζουμε να στρώνουμε το φύλλο το οποίο λαδώνουμε επίσης ελαφρά. Ρίχνουμε μικρή ποσότητα γέμισης σε όλο το φύλλο και πιάνοντάς το από μια άκρη το τυλίγουμε απαλά σε ρολό. Μετά στρίβουμε το ρολό όσο είναι δυνατόν σαν κορδόνι (γι αυτό λέγονται και στριφτά) και το τοποθετούμε στο ταψί κυκλικά. Συνεχίζουμε έτσι ώσπου να γεμίσει το ταψί  με τα στριφτά φύλλα που δίνουν την εντύπωση φιδωτής κουλούρας. Μετά κόβουμε τα φύλλα ανά 10 πόντους περίπου για να γίνουν τα κομμάτια. Ρίχνουμε και το υπόλοιπο λάδι και ψήνουμε στους 180 βαθμούς για 45 λεπτά περίπου.  Αφού έχουμε βράσει τα υλικά για το σιρόπι 5 λεπτά, περιχύνουμε το γλυκό καθώς είναι ζεστό μόλις το βγάλουμε από το φούρνο. Το αφήνουμε να κρυώσει και να τραβήξει καλά το σιρόπι, για να ποτιστούν τα στριφτά και να γίνουν τραγανά αλλιώς γίνονται σκληρά και μεταφέρουμε τα κομμάτια σε πιατέλα.

Η ΒΑΣΙΛΑ

Η βασίλα (βασιλόπιττα) είναι κανονικό ψωμί (όχι γλυκό) μόνο που άλειφαν το ταψί μέσα στο οποίο την έβαζαν με λάδι. Επάνω έφτιαχναν σταυρό από ζυμάρι και έβαζαν 5 καρύδια ένα στο κέντρο και 4 στις άκρες του σταυρού. Επίσης γύρω από το κεντρικό καρύδι έμπηζαν στο ζυμάρι κομματάκια σύκα. Το καρύδι συμβόλιζε την δύναμη και ευρωστία και το σύκο την γλυκιά χρονιά. Στα τεταρτημόρια που σχηματίζονταν έφτιαχναν διάφορα ζυμαρένια σχέδια. Στο ένα έφτιαχναν το τζάκι, σαν σπιτάκι και μέσα έβαζαν προζυμένια μπαλλάκια όσα και τα μέλη της  οικογένειας, με μεγαλύτερο αυτού του νοικοκύρη-αρχηγού της. Το τζάκι συμβόλιζε την ιερότητα του σπιτιού όπως ο βωμός στους αρχαίους. Στο άλλο έφτιαχναν τα μεγάλα οικόσιτα ζώα, χρήσιμα στην άροση, μεταφορές κλπ. Στο επόμενο έφτιαχναν αλέτρι για τον γεωργό,  πρόβατα για τον τσοπάνο, τα δέντρα, κλήματα και καρπούς αμπελιού ή τα γεννήματα της οικογένειας, τα περιουσιακά δηλαδή στοιχεία, χρήσιμα για την διαβίωση και ευημερία της οικογένειας. Στο τελευταίο έφτιαχναν το χεράκι της Παναγίας ή εικόνα του Χριστού ή εκκλησία που συμβόλιζε την προστασία και ευλογία του Θεού. Το μεσημέρι της Πρωτοχρονιάς ο νοικοκύρης πάνω στο μακρύ τραπέζι ή σε ένα σεντόνι απλωμένο στο πάτωμα τα παλιότερα χρόνια, ''έριχνε'' την βασίλα να κυλήσει σαν ρόδα 3 φορές. Αν κατά πλειοψηφία έπεφτε από την καλή της όψη,  τα κτήματα του νοικοκύρη αυτή τη χρονιά θα έκαναν σιτάρι, αν έπεφτε από την ανάποδη κριθάρι. Μέσα στην βασίλα έβαζαν ένα μικρό νόμισμα κι όποιος το έβρισκε θα είχε γούρι όλο τον χρόνο. Σήμερα τα σχέδια που τοποθετούν στις βασίλες τις περισσότερες φορές, ξεφεύγουν από τις παραδοσιακές φόρμες και συμβολισμούς, τείνοντας να γίνουν απλά ένα ακόμη διακοσμητικό αρτοσκεύασμα, στην προσπάθειά τους να εντυπωσιάσουν παρά να διατηρήσουν τις αιώνιες αρετές που σημαίνουν τα αρχαία συμβολικά σχέδια. Επιπλέον στην εποχή μας συνηθίζουν περισσότερο να φτιάχνουν την ξενόφερτη γλυκιά βασιλόπιττα, η οποία λίγες μόλις δεκαετίες πριν ήταν άγνωστο είδος.

ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΚΙ ΕΥΤΥΧΙΣΜΕΝΕΣ ΓΙΟΡΤΕΣ ΣΕ ΟΛΟ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ!